نتايج مورد انتظار از انجام عمليات خاك ورزي
اقدام در مورد بقاياي گياهي كشت قبلي از طريق: دفن، اختلاط، باقي گذاشتن در سطح خاك، ويا تركيبي از دو يا هرسه روش.
هوا دهي به خاك بمنظور تامين شرايط مطلوب براي فعاليت ميكرو ارگانيسم هاي خاك.
كنترل گياهان هرز از طريق: دفن آنها، دفن بذرهاي سطحي گياهان هرز، افزايش تاثير مواد شيميايي علف كش‌ها.
مخلوط نمودن سموم، كودهاي دامي، كودهاي سبز و كودهاي شيميايي با خاك.
تامين شرايط مطلوب براي نفوذ آب در خاك و جلوگيري از تبخير سطحي.
كنترل حشرات از طريق زير خاك كردن بقاياي گياهي حامل لارو حشرات.
كنترل دماي لازم براي جوانه زني بذر.
نرم وتثبيت نمودن خاك درحد نياز براي تماس همه جانبه خاك با بذر، جذب رطوبت لازم براي جوانه زني بذر، و توسعه ريشه‌ها.
صاف كردن زمينهاي ناهموار، ايجاد شيار و پشته براي كاشت مجدد و آبياري.
ايجاد سطحي مناسب و مطلوب براي كار ماشينهاي كشاورزي خاصه ماشينهاي برداشت.
كنترل فرسايش خاك از طريق: ايجاد سطحي سست و ملچ مانند، تراس بندي، يا باقي گذاشتن بقاياي گياهي در سطح خاك (با بهره گيري از ابزار و ماشينهاي مناسب).
روشهاي خاك ورزي
عمليات خاك ورزي وآماده سازي بستر بذر اغلب به عمليات اوليه و ثانويه تقسيم مي‌شود.
عمليات اوليه كار اصلي روي خاك دست نخورده و بمنظور كاهش مقاومت و پيوستگي خاك، پوشاندن بقاياي گياهي سطحي و همگن سازي ساختار خاك است، كه با “گاو آهن” انجام مي‌شود.
عمليات ثانوي خاك ورزي به دنبال عمليات اوليه وبراي تهيه بستر بذر وبا بكار كيري ابزار مرتبط انجام مي‌شود.
متخصصين و صاحب نظران معتقدند تكرارو استمرار اين دوسري عمليات موجب فرسايش و اثرات نامطلوب روي خاك مي‌باشد.
نواع گاوآهن
گاو آهن ها را مي‌توان در دو گروه طبقه بندي كرد.
الف : گاو آهن هاي برگرداندار كه متداولترين ابزار شخم هستند وداراي انواع و اندازه‌هاي مختلف تراكتوري مي‌باشند.
ب : گاو آهن هاي مخصوص مانندبشقابي، چيزل ودوار كه درموارد خاص كه امكان استفاده از انواع برگرداندار نمي‌باشد مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
ابزارهاي خاك ورزي ثانوي
معمولاپس از شخم در عمقي معادل عمق شخم، خاك زراعي داراي كلوخه مي‌باشد.
براي آماده سازي بستر كشت بذر حداقل تا حدود نصف اين عمق ودر لايه سطحي كلوخه‌ها بايد شكسته، نرم وتثبيت گردد.
درجه خرد شدن كلوخه‌ها بستگي به نوع واندازه بذر دارد واحتمال تثبيت بستر بذر بستگي به نوع و وضعيت خاك زراعي دارد.
خاك ورزي ثانويه مي‌تواند در دفع علفهاي هرز و در نتيجه حفظ رطوبت خاك نيز مؤثر باشد.
ابزارهاي خاك ورزي ثانوي در انواع واشكال مختلف عرضه شده است وبا استفاده ازهر يك از آنها يا بهمراه هم ميتوان بستر نهايي بذر را آماده نمود. ديسك‌ها، كولتيواتورها، خاك همزن، چنگه‌ها، غلتك‌ها و ماله‌ها ابزارهاي خاك ورزي ثانويه محسوب ميشوند.
گاو آهن‌هاي برگرداندار
گاوآهنهاي برگرداندار از قديمي‌ترين ابزارهاي كشاورزي و مهمترين ابزارهاي خاك ورزي هستند. اين گاو آهنها براي شخم انواع خاك و مدفون ساختن بقاياي گياهي سطحي كاري مشابه بيل را انجام مي‌دهد. نخستين گاوآهن در قرن هيجدهم ساخته شد و طي سالهاي مختلف تكامل يافته، اما هنوز طراحي عامل خاك ورز(خيش) آنها عمدتا متكي بر تجربه و آزمون وخطا مي‌باشد.
انواع گاوآهن‌هاي برگرداندار
گاوآهن‌هاي برگرداندار تراكتوري براساس ويژگيهاي مختلف بشرح ذيل دسته‌بندي مي‌شوند:
از لحاظ نحوه عمل : يكطرفه و دوطرفه.
از لحاظ اتصال به تراكتور : سوار، نيمه سوار و كشيدني.
از لحاظ تعداد خيش : يك خيش وچند خيش.
گاوآهن‌هاي برگرداندار دامي به شكلها واندازه‌هاي مختلف، يكطرفه و دوطرفه وعمدتا يك خيش يا دو خيش عرضه مي‌شوند وهنوز در بسياري از مناطق جهان كاربرد دا‌رند
گاوآهنهاي برگردانداردو طرفه
اين گاوآهنها اغلب دو سري خيش راست وچپ برگردان دارند كه هر سري از انها به طور متناوب در هرمرتبه رفت وبرگشت به كار گرفته مي‌شوند.  تمام لايه هاي شخم به يك سمت برگردانده مي‌شوند و ضمن كاهش تلفات زماني(در مقايسه با انواع يكطرفه) سطح شخمي تقريبا هموار وصافتر ايجاد مينمايد. اما عواملي مانند سنگيني، گراني قيمت و حساسيت مكانيسم برگرداننده خيش‌ها داراي محبوبيتي به اندازه گاوآهن‌هاي يكطرفه نمي‌باشد.
گاوآهنهاي برگرداندار سوار
اين گاوآهنها از زمان ابداع سيستم اتصال سه نقطه تراكتور رواج يافتند.
باتوجه به اينكه اين گاوآهنها در حين حمل ونقل در پشت تراكتور آويزان هستند اندازه آنها تابع ظرفيت بالابري سيستم اتصال سه نقطه تراكتور و وضعيت تعادلي دستگاه محدود ميشود.  انواع متداول اين گاوآهنها دو تا پنج خيش 30، 36، 41 سانتيمتري است.
گاوآهنهاي برگرداندار سوار چون نياز به سيستمهاي حامل و تغيير دهنده وضعيت ندارند لذا از ساختمان آنها حذف و حدود 40% از نوع كشيدني سبكترند و قيمت آنها ارزان‌تر مي‌باشد. بدليل ارتباط يك پارچه اين گاوآهنها با تراكتور قابليت مانورپذيري، سرعت حمل و نقل و سهولت عقب‌بري آنها افزايش يافته و مشكل كار در زمينهاي كوچك وداراي شكل نامنظم هندسي به حداقل كاهش يافته.
اتصال سه نقطه گاوآهنهاي برگرداندار سوار از طريق دوسر ميله عرضي به بازوهاي پائيني  وانتهاي فيل گوش به بازوي بالايي سيستم هيدروليك عملي مي‌شود.
گاوآهنهاي برگرداندار نيمه سوار
اين گاوآهنهاي از لحاظ اندازه و وزن بين انواع سوار و كشيدني هستند. وزن آنها حدود 30% كمتر از انواع مشابه است
و طوري طراحي شده‌اند كه حدود نيمي از وزن آنها درجلو توسط تراكتور تحمل و كنترل شود.  تفاوت آن با انواع سوار اين است كه داراي چرخ حامل در قسمت عقب است كه نيمه انتهايي وزن دستگاه برآن مستقر مي‌شود.  اين چرخ با سيستم اتصال جلوي گاو آهن در ارتباط است واز آن فرمان مي‌‌گيرد و تغيير وضعيت عمودي آن معمولا توسط جك هيدروليك انجام ميشود.
اين گاوآهنها نسبت به انواع سوار داراي افزايش اندازه و تعداد خيشها و زيادتر شدن فاصله بين آنها را امكانپذير مي‌نمايد. اين ويژگي موجب افزايش كارايي آنها براي شخم عميقتر و كار در زمينهاي كلش دار مي‌شود.
اتصال گاوآهنهاي برگرداندار نيمه سوار درجلو واز طريق اتصال ميله عرضي به دو بازوي پاييني سيستم هيدروليك تامين مي‌گردد.
در بعضي موارد در اتصال گاوآهنهاي برگرداندار نيمه سوار ارتباط بازوي بالايي سيستم هيدروليك تراكتور نيز برقرار مي‌گردد.
گاوآهنهاي برگرداندار كشيدني
اين گاو آهنها بزرگتر از انواع سوارو عمدتا براي شخم عميق طراحي شده‌اند.
داراي سه چرخ: شيار جلو،زمين و شيار عقبي ميباشد و بر آنها متكي است.
اغلب تغيير وضعيت چرخها(همراه با قاب) به منظور به خاك انداختن گاوآهن و يا قراردادن دروضعيت حمل و نقل توسط جك هيدروليك انجام مي‌شود.
از معايب آنها مانورپذيري كمتر، مشكل عقب بري، كندي حمل ونقل، سنگيني و گراني آنها است، كه تحت الشعاع عرض كار زيادتر و در نتيجه كارايي بيشتر دستگاه قرار مي‌گيرد. اين گاوآهنها در يك نقطه به مالبند تراكتور متصل ميشوند.
ساختار گاو آهنهاي برگرداندار
بطوركلي تمام ابزار هاي خاك ورزي را مي‌توان متشكل از دو قسمت مجزاي “قاب” و “عوامل خاك ورز” دانست.  عوامل خاك ورز حسب نوع دستگاه و كاربرد آن داراي شكل و قطعات معيني است وهر كدام نام خاصي دارند.
قاب نيز بر حسب نوع دستگاه و كاربرد آن داراي شكل و قطعات مختصر يا مفصل مي‌باشد، و در هر حال از يك طرف دربرگيرنده عوامل خاك‌ورز و از طرف ديگر رابط دستگاه با تراكتور است.
عامل خاك ورزي در گاوآهنهاي برگرداندار خيش ناميده مي‌شود كه با آرايش خاصي به قاب يا شاسي متصل است. البته گاو آهنهاي برگرداندار براي سهولت كاربري و بهبود كيفيت كار آنها و يا انجام كارهاي جانبي داراي ضمائمي نيز مي‌باشند كه هنگام شخم عادي وجود آنها الزامي نمي‌باشد.
خيش گاو آهنهاي برگرداندار
• خيش شامل قطعاتي است كه براي برش، برداشتن، برگرداندن وانتقال لايه خاك مورد نياز است.
• خيش به شكل گوه‌اي سه وجهي متشكل از لبه برنده تيغه، وجوه مسطح آن و صفحه برگردان مي‌باشد.
• اندازه خيش عبارتست ازعرض لايه‌اي كه خيش براي برش و برگرداندن آن طراحي شده است.
خيشها برحسب فواصل معين طولي وعرضي نسبت بهم قرار مي‌گيرند و به وسيله ساقه به قاب متصل مي‌شوند.
• اجزاي اصلي ساختمان خيش گاو آهنهاي برگرداندار عبارتند از:
• تيغه
• صفحه برگردان
• تنه
• كفش
• پاشنه(در آخرين خيش گاو آهن)
• ساقه
• قطعاتي مانند “پيشاني، دنباله و پشت ‌بندها” در انواع خيشها وجود ندارد.
تيغه گاو آهنهاي برگرداندار
درزبان فرانسه به تيغه “سك” گفته ميشود كه به‌دليل شكل ظاهري آن در فارسي نيز اين اصطلاح رايج شده است.  تيغه عامل نفوذ گاوآهن در خاك وباعث برش افقي لايه شخم ميشود، و‌بالبه جلويي صفحه برگردان(پيشاني) درايجاد شكاف عمودي مشاركت مي‌كند.
لايه خاك برش داده ‌شده ضمن لغزش برسطح رويي تيغه بالا مي‌آيد وبه صفحه‌برگردان منتقل‌ميـشود، ازاين‌رو مي‌توان تيغه را آغازگر عمل برگرداندن خاك دانست.
- قسمتهاي مختلف تيغه عبارتند از : نوك ، لبه‌برنده ، لبه‌جلويي‌يا‌پيشاني ، لبه بالايي و انتها يا‌بال.
‌ تيغه معمولا با 2تا4 پيچ ‌و‌مهره مخصوص به ‌قسمت پاييني تنه بسته ميشود. - لبه بالايي تيغه و لبه پاييني صفحه برگردان مماس و همسطح هستند.
انواع تيغه : تيغه‌ها به شكلها و اندازه‌هاي متفاوت ومتناسب با شرايط مختلف‌ كار طراحي ميشوند.
شكل تيغه به شكل بدنه (مجموعه تيغه و صفحه برگردان) بستگي دارد بنحوي‌كه با صفحه برگردان به صورت قطعه واحد در‌مي‌آيد.
در تيغه‌هاي مختلف مشخصاتي مانند : زاويه و شكل نوك تيغه ، ابعاد تيغه ، شكل لبه برنده و بال تيغه و انحناي خفيف سطح رويي آن تابع شكل كلي بدنه و كار برد آن است .با اين وجود در ساخت تيغه‌ها قابليت تطبيق آنها با انواع مختلف خيش مورد توجه است .
از نظر شكل كلي انواع تيغه عبارتند از : ساده)ذوزنقه‌اي شكل)، نوك منقاري ، گوشه‌دار و ديلم دار.
تيغه نوك منقاري :
• لبه برنده تيغه بدليل كشيده‌ شدن نوك تيغه به جلو و پايين قوسي است.
• ازامتيازات آن خاك را بهترمي‌شكافد وبه گاوآهن اتكاء بيشتري مي‌دهد، ديرتر فرسوده مي‌شود.
• در مقايسه با تيغه ساده به دليل داشتن نوك سمبه‌اي در مقابل موانع احتمالي حساسيت كمتري دارد.
تيغه گوشه‌دار :
• در محل پيشاني و درمجاورت ديواره شيار داراي يك قطعه اضافي مثلثي به‌نام گوشه است كه با خمش يا جوشكاري ايجاد شده.
• زاويه بين اين دو قطعه و سطح پشتي كمتر از 90 درجه است.
• نوك تيغه و پيشاني بدليل وجود اين قطعه ازآسيبهاي احتمالي دربرخورد با موانع در امان است.
• تيغه‌هاي گوشه‌دار عموما با نوك منقاري ساخته ميشوند و اين دو ويژگي بهمراه هم علاوه‌ بر ايجاد استحكام، مقاومت دربرابر فرسايش را بسيار افزايش مي‌دهد.
تيغه ديلم‌دار‌:
• براي زمينهاي بسيار سنگين و سخت و زمينهاي سنگ‌دار طراحي شده است.
• در مقايسه با تيغه‌هاي نوك منقاري، قطعه‌اي ديلم مانند جاي منقار را گرفته است.
• ديلم باطول‌هاي متغيير، به شكل ثابت ياقابل تنظيم واغلب دوسر ساخته ميشود .
• باتوجه به طول نسبتا زياد و قابل ترميم بودن استفاده از اين تيغه‌ها در خاكهاي ساينده اقتصادي‌تر است.
• استحكام و جنس تيغه : جنس تيغه به دليل وظيفه سنگين و شرايط خاص محيط فعاليت از اهميت خاصي برخوردار است.
• تيغه بايد به ضربه و سايش مقاوم باشد.
• براي ساخت آن از نوع خاصي فولاد كه هم به سايش و هم به ضربه مقاومت نسبي دارد استفاده مي‌شود .
صفحه برگردان گاو آهنهاي برگرداندار
صفحه برگردان :وجه‌تمايز اين گاو‌آهنها وانواع ديگر اينست كه آنها خاك را برنمي‌گردانند يا بخوبي اين كار را انجام نمي‌دهند.
صفحه برگردان در بالاي تيغه، به قسمت بالايي تنه پيچ ومهره مي‌شود. لايه شخم از تيغه به صفحه برگردان منتقل و ضمن عبور از روي آن برگردانده و به اندازه عرض خودبه كنار منتقل مي‌شود. حداكثر زاويه برگردانده شدن لايه شخم حدود 140 درجه است و ميزان خرد و نرم شدن خاك بستگي به نوع و شرايط خاك، ابعاد لايه خاك و شكل صفحه برگردان دارد.
دربعضي ازطرحها قسمت جلو صفحه‌برگردان(پيشاني)مستقل وبه تنه پيچ شده است. اين قطعه قابل تعويض موجب افزايش‌عمرصفحه برگردان و از نظر اقتصادي با صرفه‌تر است.
اكثر صفحه‌برگردان‌ها مجهز به قطعه ديگري به ‌نام دنباله هستند كه موجب كاملتر شدن وظايف صفحه‌برگردان مي‌شود. جنس، شكل وابعاد صفحه‌برگردان بدليل وظيفه خاص آن اهميت دارد.
برخلاف تيغه فرم آن نسبت به جنس داراي اهميت بيشتراست. سرش وگردش خاك در روي صفحه‌برگردان سبب فرسايش، گرما و فشار قابل ملاحظه‌اي روي صفحه‌برگردان مي‌شود. براي كاهش اصطكاك و ايجاد مقاومت در برابر فرسايش و چسبندگي و ممانعت از شكستن صفحه‌برگردان آنرا سه لايه (لايه رويي و پشتي را فولاد سخت و لايه مياني را از فولاد نرم يا كم كربن ( مي‌سازند.
انواع صفحه‌برگردان:
شكل ظاهري صفحه‌برگردان از روي خطوط ترازي كه روي آن ترسيم ميشود مشخص ميگردد. درتعيين شكل صفحه‌برگردان مجموع تيغه وصفحه‌برگردان(بدنه خيش) مورد توجه است نه فقط صفحه‌برگردان. براين اساس چهار شكل كلي قابل تفكيك عبارتند از: استوانه‌اي،   شبه استوانه‌اي،    نيم پيچيده،    پيچيده.
عوامل موثر در تغيير نوع خيش عبارتند از: نوع خاك، عمق شخم و سرعت كار
در طراحي خيش براي عمقها و سرعتهاي مختلف‌كار عمدتا ابعاد خيش مورد توجه قرار ميگيرد. عمق بيشتر مستلزم بلند، و سرعت بيشتر مستلزم كشيده بودن بدنه خيش است. نوع خاك درانتخاب شكل مناسب بدنه خيش، اندازه زاويه‌ها، وحتي ابعاد خيش بيشترين تاثير را دارد. در طراحي خيش متناسب با نوع خاك شكل صفحه‌برگردان يا دراصل بدنه خيش، ابعاد بدنه خيش و زاويه‌هاي استقرار و برش تيغه بايد مورد توجه قرار گيرد.
با تقسيم‌بندي اراضي به سبك، متوسط وسنگين خيشهاي مناسب آنها بشرح ذيل است:
براي زمين سبك(شني، شني‌لومي) بدنه استوانه‌اي بلند، اندازه بزرگتر براي زاويه‌هاي استقرار و برش تيغه.
براي زمين متوسط(كم و بيش لومي‌شني) بدنه شبه استوانه‌اي( بالبه بالايي خميده) نيمه بلند، بااندازه كوچكتر براي زاويه‌هاي استقرارو برش تيغه. اين نوع خيش به همه كاره يا يونيورسال معروف است.
براي زمين نيمه سنگين و سنگين(لومي‌ و رسي) بدنه‌نيمه پيچيده، كوتاه با اندازه‌هاي كوچكتر براي زاويه‌هاي تيغه. دراين مورد خاك به شكل رشته‌اي ممتد و بشكل تكه‌هايي از هم جدا با سرعتي كمتر از انواع قبلي برگردانده مي‌شود.
درزمينهاي سنگين و چسبنده داراي ريشه‌هاي انبوه گياهي بدنه پيچيده، كاملا كوتاه و كشيده، با اندازه‌هاي كوچك زاويه‌هاي تيغه.
با اين خيش، چنين خاكي به شكل رشته‌اي كامل برداشته وپس از پيچيدن بر روي صفحه به همان شكل و بدون تكه تكه شدن برگردانده و به كنار منتقل مي‌شود. كاربرد ديگر اين نوع خيش بدون توجه به سبكي ويا سنگيني خاك، شخم زمينهاي پر شيب است، مشروط به كار عمود بر شيب و برگرداندن خاك بسمت بالا تا از انباشت تدريجي خاك در پاي شيب پيشگيري شود.
كاربري انواع خيشهاي متداول
خيشها بسيار متنوع وطبقه‌بندي شده‌اند، اما خيشهاي امروزي را ميتوان در يكي از شش نوع اصلي زير جاي داد:
خيش چندكاره:
صفحه برگردان آن پيچيدگي نسبتا اندكي دارد.
در شرايط متعارف به خوبي عمل مي‌كندو به خصوص براي خاكهاي چمني داراي حد معينياز بقاياي گياهي مناسب است.
سرعت كار با آن معمولا از 4/5 تا 6 كيلومتر در ساعت توصيه مي‌شود
خيش كلشي:
صفحه برگردان داراي انحناء ناكهاني است كه لايه شخم را بسرعت بر ميگرداند.
مناسب خاكهاي چسبنده و كلش دار با خاصيت خرد كنندگي زياد.
سرعت كار حداكثر 3تا4/5كيلومتر در ساعت.
خيش سخت خاك:
صفحه برگردان آن كشيده و خميده است.
خاك را كمتر خرد مي‌كند ولايه‌هاي شخم را بيشتر در معرض قرار مي‌دهد.
خيش شكاف‌دار:
حدود 50% از سطح صفحه‌برگردان آن با
ايجاد شكافهايي حذف شده.
براي شخم در خاكهايبسيار چسبنده طراحي شده.
خيش سريع‌رو:
خميدگي لبه بالايي صفحه‌برگردان آن
نسبت به نوع چندكاره كمتر است.
براي كار در سرعتهاي حدود6تا10
كيلومتر در ساعت كاربرد دارد.
خيش شخم‌عميق و نيمه‌عميق:
صفحه‌برگردان اين خيشها بلند است.
شخم تا عمق40 سانتيمتري خاك
سنگين را امكانپذير مي‌كند.
تنه گاوآهنهاي برگرداندار
قطعه‌اي است اغلب فولادي و دو وجهي، درحكم ستون فقرات خيش.
ارتباط دهنده تمام قطعات مؤثر در كار واقعي شخم.
ساقه(رابط خيش به قاب) نيز به تنه متصل ميشود.
طراحي آن از لحاظ شكل وجنس اهميت دارد.
در بعضي از نمونه‌هاي گاوآهن برگرداندار تنه و ساقه به شكل يك تكه واز جنس چدن ريخته‌گري ميشوند.
كفش گاوآهنهاي برگرداندار
كفش بشكل تسمه است كه به وجه دوم تنه‌گاوآهن پيچ ومهره شده.
كفش در امتداد ديواره و روي كف شيار شخم حركت مي‌كند. به دليل تمايل نوك تيغه به پهلو و به پايين، با ديوار شيار بجز در انتها و با كف شيار بجز در محل پاشنه تماس زيادي ندارد.
نيروهاي جانبي ناشي از برگردانده شدن خاك را جذب و باعث تعادل جانبي گاوآهن و حركت مستقيم آن در پشت تراكتور مي‌شود. تغييرات شرايط شخم وطرح گاوآهن، كاربرد انواع‌كفش راايجاب مي‌كند.
علاوه بر انواع متداول كه عمدتا ثابت و كوتاه‌اند ودر عرضهايي متناسب با نوع خيش وبدون در نظر گرفتن جايي براي اتصال پاشنه طراحي مي‌شوند، نمونه‌هاي كفش عبارتند از:
كفش‌هاي فولادي مجهز به صفحات سايشي دو طرفه:
• براي خيشهاي سريع رو و در شرايط طبيعي كار توصيه مي‌شوند.
• كفش‌ مجهزبه پاشنه قابل تنظيم(خاص خيش‌عقبي گاوآهنهاي برگردان سوار(:
محل استقرار در روي كفش و نسبت به كف شيار قابل تنظيم است.
كفش قابل تنظيم:
گاهي براي خيش عقبي انواع گاوآهنهاي برگرداندار استفاده مي‌شود. محل استقرار انتهاي اين نوع كفش رامي‌توان نسبت به كف شيار تنظيم كرد تا با تماس جزيي كفش با كف شيار، عمق شخم وتعادل گاوآهن برقرار شود.
كفش غلتان:
روي خيش عقبي بعضي از گاوآهنهاي سوار كار گرفته مي‌شود. چرخ عقبي بعضي از گاوآهنهاي كشيدني و نيمه سوار نقش كفش غلتان را بازي مي‌كنند(قابل تنظيم براي هدايت مستقيم گاوآهن پشت تراكتور(.
پاشنه گاوآهنهاي برگرداندار
قطعه‌اي است در انتهاي كفش آخرين خيش‌گاوآهن برگرداندار و نقطه اتكا آن.  هر چه گاوآهن سنگينتر و طول كفش زيادتر باشد، وجود پاشنه ضروريتر و اندازه آن نيز بزرگتر است.
كف پاشنه در مقايسه با كفش و متناسب با وزن گاوآهن پهن تر در نظر گرفته مي‌شود. جنس پاشنه بدليل لزوم مقاومت آن به سايش اغلب چدني است. محل استقرار آن در جهت عمودي اغلب قابل تنظيم است.
ساقه گاوآهنهاي برگرداندار
رابط بين تنه و قاب هر خيش ساقه نام دارد. در بعضي انواع خاصه انواع قديمي امتدادبالايي ساقه پس از خميدگي به جلو امتداد مي‌يابد و قطعات طولي گاو آهن را به وجود مي‌آورد. جنس ساقه اغلب فولادي وشكل وابعاد آن متناسب است باكل نيروهاي مقاوم كه هنگام كار به خيش وارد مي‌شود.
اغلب براي حفاظت خيش و قاب از بيش باري يا موانعي كه در حين كار در مقابل تيغه قرار مي‌گيرند، سيستمهاي ايمني در محل ساقه تعبيه وپيش‌بيني مي‌شود. انواع اصلي سيستمهاي ايمني چهار نوع و عبارتند از:
الف - پين برشي
در اراضي داراي موانع معدود دروني صرفه اقتصادي دارند. هنگام برخورد با مانع بريده مي‌شود و خيش بسمت عقب تاب مي‌خورد. راننده گاوآهن را از خاك خارج وبا دست خيش را بحلت عادي برگردانده و پين جديدي در آن قرار مي‌دهد. پين بايد مطابق توصيه سازنده باشد. شل بودن پيچ و مهره اتصال ساقه با محور قاب يا در يك خط نبودن مسير حركت خيش و تراكتور، موجب برش بي دليل پين مي‌شود.
ب - لغزشي
با برخورد با مانع، مكانيسم جدا كننده باعث لغزش خيش به عقب مي‌شود. راننده به‌ آرامي گاوآهن را از خاك خارج و همزمان تراكتور را به عقب مي‌راند تا ساقه در وضعيت طبيعي استقرار خيش جا بيفتد. مكانيسم ايمني لغزشي را مي‌توان براي مقادير مختلف مقاومتهاي كارانداز تنظيم نمود.
ج - هيدروليك خود برگشت
بدون نگراني ازاتلاف زمان در زمينهاي سنگ دارقابل استفاده است. در برخورد با مانع مي‌تواندبيش‌از 50سانتيمتر بالا آمده و پس ازعبور از مانع بدون وقفه در حركت پيشروي به طور خودكار به جاي خود باز مي‌گردد. اين مكانيسم بوسيله فشار روغن هيدروليك تراكتور (يا سيستم هيدروليك انباره‌دار مستقر بر روي خود گاوآهن) تامين ميشود.
د - فنري خود برگشت
از خيشهاي مجهز به اين سيستم ميتوان بدون توقف كار استفاده كرد. استقرار ساقه‌ها در وضعيت عادي و يا تغيير وضعيت آنها هنگام برخورد با مانع بوسيله فنرهاي تحت فشار انجام ميشود. خيش‌هاي مجهز به اين سيستم خودبرگشت بسيار سريع عمل مي‌كنند و نزديك شدن به آنها در حين كار ممكن است مساله ساز شود.
قاب گاوآهنهاي برگرداندار
قاب بعنوان ستون فقرات گاوآهن در بر گيرنده خيشها و از جلو داراي مكانيسم اتصال گاوآهن به تراكتور مي‌باشد. اكثر قطعات ضميمه گاوآهن روي قاب بسته مي‌شود. طرح قاب حسب نوع گاوآهن برگرداندار تفاوتهاي قابل ملاحظه‌اي دارد.
با توجه به نيروهاي وارده به آن  انتخاب شكل مطلوب، ماده اوليه و ابعاد مناسب قطعات آن داراي اهميت ويژه‌اي مي‌باشد.
انتخاب شكل و ابعاد طولي و عرضي آن با آرايش مطلوب خيشها و حتي ضمائم طراحي ميگردد.
فاصله عمودي كف قاب با لبه برنده تيغه و فاصله طولي بين نوكهاي دو خيش متوالي از ساير موارد داراي اهميت در طراحي وساخت قاب است.
در جلو قاب گاوآهنهاي سوار و نيمه سوار مكانيسم تقريبا مشابهي تعبيه شده تا به سيستم اتصال سه نقطه تراكتور متصل شود. قسمت افقي اين سيستم به نام ميله عرضي است كه به دو بازوي پائيني سيستم هيدروليك تراكتور قابل اتصال است.
ميله عرضي
در انواع مختلف گاوآهن به شكل دوسر لنگ(عمدتا)، يك سر لنگ و بدون لنگي)بندرت) وجود دارد.
ميله عرضي ضمن تامين مكانيسم اتصال، از لحاظ كنترل عرض كار و حتي تراز كردن گاو آهن نيز نقش مهمي ايفا مي‌كند. در صورتيكه سر ميله عرضي فاقد لنگ باشد، كنترل عرض‌كار با جلو و عقب كشيدن يك سر ميله و زاويه دادن به آن نسبت به سر ديگر انجام مي‌شود. ميله عرضي نسبت به قاب(كل گاوآهن( داراي امكان جابجايي عرضي مي‌باشد.
سازندگان روش كار آنرا متنوع پيش بيني كرده‌اند. اين عمل براي تنظيم و تثبيت وضعيت استقرار كاوآهن نسبت به چرخ عقب سمت راست تراكتور و شيار شخم، وبلاخره كنترل عرض شيار شخم مي‌باشد.
ضميمه‌هاي گاوآهنهاي برگرداندار
گاوآهنهاي برگرداندار خود قادر به انجام وظيفه مي‌باشند، اما براي اصلاح و افزايش كيفيت كار آنها قطعاتي به آن افزوده مي‌شود.
انواع متداول ضميمه‌ها عبارتند از:
• پيش‌بر
• پيش گاوآهن
• كلش برگردان
• ريشه بر
• قلاب علف گير
• چرخ ميزان
پيش برها :
داراي انواع كاردي، مدور و بشقابي.
هدف از نصب پيش برها:
برش عمودي لايه شخم براي ايجاد شياري با ديواره صاف و تميز، كاهش سايش خاك روي پيشاني خيش(پيشاني تيغه و صفحه‌برگردان).
برش بقاياي گباهي سطح خاك و ممانعت از گرفتگي گاوآهن.
برش بقاياي گياهي به قطعات كوچكتر كه آسانتر با خاك پوشيده شوند.
پيش‌بركاردي قديمي، غيرمتداول كه بطورثابت درجلوخيش بسته ميشود (نصب صحيح 25ميليمتر جلوترو 25ميليمتر بالاترازنوك خيش است). علاوه بر برش عمودي خاك قادر است (بخصوص در گاوآهنهاي سوار) به نگهداري و هدايت خيش در داخل شيار كمك كند (علت آن تماس و اتكاي لبه يك پهلوي كارد با ديوار شيار است).
درشخم زمينهاي شيب‌دار مناسبترين نوع است، اما در زمينهاي كلش‌دار بدليل عدم برش بقاياي گياهي سطحي مناسب نمي‌باشد. در نصب محدوديت آن كم، عمق نفوذ نسبت به انواع ديگر بيشتر و جاي كمتري در جلو خيش اسغال مي‌كند.
پيش‌بر مدور صفحه‌اي گرد، مسطح، ازجنس فولاد با لبه تيزشده است.
• از طريق بازو وقطعه يوغ مانند روي قاب وجلو خيش قرار مي‌گيرد.
• محل استقرار آن در جهت عمودي و افقي قابل تنظيم است.
• انواع لبه صاف، آج‌دار و بريدگي‌دار وجود دارد.
• لبه برنده روي صفحه گردنده با قطر حدود 38تا56سانت وبة صورت غير ثابت قرار دارد.
• عمل برش در اثر گردش صفحه و كشش بجلو انجام و قادر به برش بقاياي گياهي درسطح و ريشه‌ها در عمق است.
• عمق نفوذ آن محدود و استفاده از قطر بزركتر محدود است. چرا ؟
• بدليل نصب توسط بازوي دو تكه قادر به تحمل وخنثي‌سازي فشار جانبي نيست. چرا ؟
• براي‌كاهش استهلاك وسهولت نگداري، درمركز داراي‌ياتاقان مخروطي يا غلتكي است كه بايد هفتهاي يكبار در فصل كار روغنكاري شود.
• براي محافظت در برابر ضربه و موانع بشتر آنها داراي بالشتك فنري يا پين برشي مي‌باشند.
• بدليل سختي فلز آن و خود تيز شو بودن نياز به تيز كردن ندارد.
• در نصب بايد:
• نقطه مركزي گردش صفحه در راستاي خط عمود بر نوك تيغه يا كمي جلوتر از آن قرار گيرد.
• مركز صفحه 5سانت بالاتر از سطح زمين قرار گيرد.
• لبه صفحه 3تا4سانت بالاتر از نوك تيغه )عمودي) باشد.
• صفحه با توجه به نوع خاك 1تا3سانت بيشتر از خيش به سمت شيار قرار گيرد.
پيش‌بر بشقابي ضميمه نسبتا جديدي است كه بشكل صفحه‌اي مدور و مقعر در حين كار نواري از خاك و بقاياي گياهي يك لبه شيار شخم را بريده و بداخل شيار برگردانده و ضمن پيش‌بري باعث بهتر پوشاندن بقاياي گياهي ميشود. شيوه اتصال آن شبيه نوع مدور و مركز آن حدود 10سانت جلوتر از نوك خيش است و در زمينهاي سخت و سنگ‌دار توصيه نمي‌شود.
پيش گاوآهن بشكل يك خيش مينياتوري است.
• نوار باريكي از خاك را در جلوخيش اصلي و در محلي بالاي نوك تيغه مي‌برد و برمي‌گرداند.
• بخصوص دربرگرداندن بقاياي گياهي مستقر در خاك واختلاط كودهاي دامي با خاك موثر است اما بقاياي گياهي سطح خاك موجب گرفتگي آن مي‌شود.
• پيش گاوآهن ميتواند با پيش‌بر مدور بصورت يك مجموعه بكار رود.
• در اين حالت پيش‌بر ديواره شيار را همراه با بقاياي گياهي مي‌برد و پيش‌گاوآهن لايه شخم مينياتوري را بر مي‌گرداند.
• اين مجموعه مانع گرفتگي دستگاه و موجب افزايش كيفيت شخم در سرعت بالا است.
• كلش‌برگردان صفحه مقعري داراي شكل واندازه معين در جلو لبه بالايي صفحه‌برگردان كه بقاياي گياهي همراه با لايه شخم را تاب داده و به داخل شيار منحرف مي‌كند.
• كلش‌برگردان با استقرار در جلو ساقه مانع گير كردن بقاياي گياهي سطحي به ساقه و گرفتگي آن ميشود (گرفتگي چه پي آمدي دارد(.
• در مقايسه بابرگرداندن بقاياي گياهي، كلش‌برگردان در مقايسه با پيش‌بر گاوآهن با مقاومت كمتري اين كار را انجام مي‌دهد.
• ساير ضمائم عبارتند از:
• دنباله
• ريشه بر
• قلاب علف گير
• چرخ ميزان
وظيفه كلي گاوآهنهاي برگرداندار
در مجموع وظيفه كلي واصلي گاوآهنهاي برگرداندار عبارتست از: نفوذ در خاك و استقرار تمام خيش‌ها در عمق معين، برش و جداسازي لايه‌اي از خاك به عرض و عمق مورد نظر و برگرداندن آن كه توام با انتقال لايه به يك سمت و تكه تكه شدن است.
تعريف عوامل مرتبط ويا مؤثر درشخم
• لايه شخم،
• قطعه خاكي است با ابعاد معين كه به وسيله هر خيش از زمين جدا و برگردانده مي‌شود.
• شيار شخم،
• شياري است به ابعاد معين كه از جدا شدن،
• برگردانده شدن و انتقال لايه شخم به
• جاي مي‌ماند.
• كف شيار،
• سطح افقي شيارشخم كه از برش افقي خاك به وسيله لبه برنده تيغه حاصل ميشود (باتوجه به اتكاي افقي خيش دركف شيار، به آن سطح اتكاي افقي هم مي‌گويند(.
• ديوار شيار،
• سطح عمودي شيار شخم كه از شكافتن خاك در محازات پيشاني خيش ويا برش خاك به وسيله پيش‌بر حاصل مي‌شود .اين ديواره عمود بر كف شيار و به آن سطح اتكاي عمودي هم مي‌گويند.
• خط اتكا،
• خط حدفاصل بين سطوح اتكاي افقي و عمودي و ارتباط دهنده نوك تيغه و انتهاي كفش(يا پاشنه( كه در امتدادجهت پيشروي گاوآهن قرار دارد.
• عمق كار،
• عبارت است از اختلاف ارتفاع بين زمين شخم نخورده وكف شيار، كه به آن عمق شيار نيز مي‌گويند.
• عرض برش،
• براربر است باطول لبه برنده تيغه.
• عرض كار،
• برابر است با تصويرط لبه برنده تيغه(عرض برش)بر خطي كه به جهت حركت گاوآهن عمود است.
• عرض شيار،
برابر است با عرض مؤثر يك شيار شخم كه مي‌تواند با عرض كار نامساوي باشد.
زاويه عرضي (a)،      عبارتست از زاويه بين لبه برنده تيغه وخط عمود برجهت پيشروي.
زاويه استقرار تيغه(b)،  عبارتست از تصوير زاويه نوك تيغه بر كف شيار است.
زاويه برش(d)،            عبارتست از خط مماس بر سطح پشتي تيغه با كف شيار.
تمايل به پائين،
عبارتست از قرارگيري بيشتر نوك تيغه به طرف كف شيار كه ضامن نفوذ خيش به عمق 3تا 8 ميلي متر متغيير است.
تمايل به پهلو،
عبارتست از قرارگيري نوك تيغه به طرف ديوار شيار، تا پيشاني خيش و ديواره كفش كمترين تماس را با ديوار شيار داشته باشد و ميزان مطلوب عرض شيار تامين گردد.
مقاومت كششي گاوآهن،
برآيند تمام نيروهاي مقاومي است كه ازطرف خاك به گاوآهن وارد ميشود.
نيروي كششي،
نيروي اعمال شده از طرف واحد كشنده(دام يا تراكتور) به دستگاه است.
مركز مقاومت خيش،
نقطه‌اي است كه برآيند تمام نيروهاي وارد شده به خيش از آن مي‌گذرد.
محل اين نقطه روي بدنه خيش به فاصله افقي برابر با 1/4 عرض كار خيش نسبت به كفش و به فاصله عمودي برابر با 1/2 عمق كار نسبت به كف شيار فرض مي‌شود.
مركز مقاومت گاو آهن،
اين نقطه در وسط خطي قرار دارد كه مركزهاي مقاومت خيش اول و آخر را بهم وصل مي‌كند(در گاوآهنهاي با تعدادخيش فرد مركز مقاومت گاوآهن و خيش وسط برهم منطبق هستند).
معمولا شرايط خاك، نوع خيش و سرعت كار بر محل واقعي مركز مقاومت تاثير مي‌گذارد، كه با تنظيمهاي لازم مي‌توان اثر هريك را خنثي نمود.
مركز كشش،
نقطه‌اي است از لحاظ افقي روي محور مركزي تراكتور و در جلوي محور چرخهاي عقب آن قرار دارد و وضعيت عمودي آن به محل مالبند تراكتور يا تقارب بازوهاي سه‌گانه آن بستگي دارد.
مركز كشش در گاوآ‌هنهاي سوار محل تقاطع امتداد سه بازوي هيدروليك تراكتور، و در گاوآهنهاي نيمه سوار محل تقاطع امتداد بازوهاي پائيني ودر گاوآهنهاي كشيدني در نقطه قلاب اتصال مالبند تراكتور است.
خط كشش،
خط مستقيمي است بين مركز مقاومت گاوآهن و مركز كشش تراكتور.
در گاوآهنهاي كشيدني خط كشش بايد علاوه بر مركزهاي مقاومت و كشش از نقطه اتصال مالبندي نيز بگذرد.
خاصيتهاي اين وضعيت عبارتند از:
به حداقل رسيدن مقاومت جانبي موثر برتراكتور وكاهش بكسوات، مصرف سوخت و مقاومت كششي گاوآهن. ضمنا فرسايش ياتاقانهاي چرخ گاوآهن و كفشها نيز كاهش مي‌يابد.
حركت خاك روي صفحه برگردان
• تغييرات لايه شخم روي صفحه‌برگردان بسيار پيچيده
• وتابع عوامل مختلفي است كه‌ دائما درحين عمليات شخم تغيير مي‌كنند.
• حركت قطعه همگن خاك روي سطح مقعر صفحه‌برگردان و خم شدن آن بسمت بالا موجب انباشتگي و فشردگي در سطح رويي و كشش در سطح زيرين مي‌شود.
• قطعه خاك درسطوحي تقريبا عمود برصفحه‌برگردان ترك برميدارد، و به تناسب نوع خاك تمايل به طبقه طبقه شدن دارد(مانند دستهاي كاغذ).
• لايه‌هاي خاك نسبتاموازي باسطح صفحه‌برگردان‌لايه شخم رابه تكه‌هاي كوچكتر تبديل مي‌كند و با حركت آن به سمت بالا، پيچيدن و برگشتن آن به يك سمت آغاز وبه خرد شدن بيشتر خاك كمك ميكند.
نحوه برگردانده شدن لايه‌هاي شخم:
تعيين فرايند حقيقي برگردانده شدن از لحاظ تئوري كمي دشوار است.
با فرض ثابت بودن سطح مقطع لايه شخم و بي تاثير بودن شكل صفحه برگردان و سرعت شخم، وضعيت ظاهري برگردانده شدن قطعه خاك تقريبا مطابق شكل مقابل خواهد بود. زاويه مطلوب45 درجه وقتي حاصل ميگردد كه نسبت عرض لايه شخم به عمق 1/41 باشد. عملا نسبت مذكور حسب شرايط كار از 0/7 (در شخمهاي‌عميق) تا2/5برابر(در شخمهاي سطحي و زمينهاي چمني(متغيير است.
وضعيت برگرداندن، انتقال وخرد كردن لايه شخم
وضعيت برگرداندن، انتقال و خرد كردن لايه شخم بستگي جدي به سرعت كار دارد:
سرعت‌ زيادكارممكن است باعث افزايش نيروي خرد وپرتاب‌كننده بشود بنحوي كه قطعات خرد شده بفاصله بيشتر پرتاب و نوار پهنتر شخم را بجود آورد در حالي كه تكه هاي كلوخه در زير آن باقي بماند.
سرعت كار زياد شيب لايه شخم كم.
سرعت كار كم شيب لايه شخم زياد.
شكل و شيب نسبتامطلوب لايه شخم.
نحوه اتصال گاو آهن به تراكتور
اتصال گاوآهنها به تراكتور در يك، دو ويا سه نقطه عملي مي‌شود كه اتصال سه نقطه خاص انواع سوار و نيمه سوار، ونسبتا دشوارتر از انواع ديگر مي‌باشد. براي انجام اتصال سه نقطه روش كار بشرح زير است:
تراكتور را طوري بعقب برانيدكه محور آن با محور گاوآهن تقريبا هم راستا باشد.
ابتدا اتصال بازوي پائيني سمت چپ هيدروليك را برقرار كنيد.
سپس باكمي جابجايي تراكتور(حسب نياز) اتصال پائيني سمت راست را برقرار كنيد. توضيح اينكه براي اتصال بازوي دوم، بدليل فرمان پذيري هردو بازوي هيدروليك، استفاده از آن در اتصال دوم عملي نيست.
با كم و زياد كردن طول بازوي سوم، ارتباط آنرا با فيل گوش برقرار نمائيد.
تنظيمهاي گاو آهن‌هاي برگرداندار
كيفيت و كميت كار گاوآهنها به ميزان دقت تنظيم آنها بستگي دارد.
تنظيمهاي اصلي گاو آهن‌هاي برگرداندار عبارتند از:
• تراز كردن گاوآهن
• تنظيم عرض كار
• تنظيم عمق كار
علاوه بر موارد بالا تنظيم مطلوب ضمائم نيز بايد صورت پذيرد.
تراز كردن: يكي از مهمترين تنظيمات ماشينهاي كشاورزي خاصه گاوآهنها است.
• موجب وارد شدن فشار يكنواخت از خيش بر لايه خاك ميشود.
• بار وارد شده برهمه خيش‌ها يكسان و عمق شخم ثابت و يكسان باشد.
• با توجه به تاثير اين تنظيم برعمق شخم آنرا“ تصحيح عمق‌كار” گويند.
گاوآهنها را بايد قبل از شروع كار و حين كار دردو جهت طولي و عرضي تراز كرد.
• براي تشخيص وضعيت تراز طولي:
• در چند متري دستگاه(از پهلو) زانو زده و عمود برآن ضلع شاخص طول قاب را نگاه مي‌كنيم. موازي بودن طول قاب بازمين)درحد دقت چشم) بمعني تنظيم بودن تراز طولي آن است.
• درعمل با اندازه‌گيري عمق‌كار خيشهاي جلويي وعقبي ميتوان تراز طولي را كنترل وتنظيم نمود.
• اگر تراز طولي برقرار نباشد عمق كار خيشها يكسان نبوده و به همين دليل كف شيار پله پله خواهد شد.
• اگر به دليل تراز نبودن دستگاه، خيش آخر عميق تر كار كند، مشكلاتي نيز از لحاظ نفوذ دستگاه در خاك بوجود خواهد آمد.
• براي تشخيص وضعيت تراز عرضي:
• در فاصله چند متري دستگاه)از عقب( زانو زده و عمود برآن ضلع شاخص عرض قاب را نگاه مي‌كنيم. موازي بودن آن با سطح خاك)درحد دقت چشم) بمعني تنظيم بودن تراز عرضي آن است.
• اگر تراز طولي برقرار نباشد عمق كار حتي براي يك خيش نيز يكسان نبوده و كف شيار ناهموار و به شكل پله هاي مورب خواهد بود.
• ضمنا شيب قرارگيري لايه‌هاي شخم نسبت به يكديگر و تميزي كف شيار تحت تاثير چگونگي تراز عرضي مي‌باشد.
روشهاي تراز كردن
با نوجه به تفاوت ارتباط نسبي تراكتورو انواع گاوآهنهاي سوار، نيمه سوار وكشيدني تراز هر كدام جداگانه مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
در گاوآهنهاي سوار:
باكوتاه و بلند شدن طول بازوي مياني هيدروليك ترازطولي تنظيم مي‌شود. و كوتاه و بلند كردن طول بازوي رابط سمت راست هيدروليك موجب تنظيم تراز عرضي مي‌گردد.
در گاوآهنهاي نيمه سوار:
تراز طولي با تغيير وضعيت عمودي چرخ شيار عقبي كنترل ميشود (اين تنظيم بايد بنحوي باشد كه بيشترين وزن روي چرخ متمركز شود و كفش خيش انتهايي به طور جزيي بركف شيار اثر بگذارد).
تراز عرضي در حالتي كه چرخهاي سمت راست تراكتور داخل شيار حركت مي‌كنند، با كم و زياد كردن طول بازوي رابط سمت راست هيدروليك تراكتور برقرار مي‌شود.
در گاوآهنهاي كشيدني:
تغيير وضعيت عمودي چرخ شيار عقبي در جهت طول و با تنظيم وضعيت بازوهاي ارتباطي چرخ شيار جلويي در جهت عرض تراز مي‌شوند.
تنظيم عرض كار
قاعدتا عرض كار گاوآهنهاي برگرداندار برابر است با فاصله عرضي بين انتهاي خيش اول تا نوك تيغه آخر، و يا (با فرض اينكه عرض كارتمام خيشها با يكديگربرابرهستند) مساوي است با عرض‌كار يك‌خيش ضرب در تعداد خيشها. با توجه به شروع كار شخم از ديواره شيار قبلي و قرار گرفتن چرخهاي سمت راست تراكتور در شيار، عرض‌كار فاصله بين دوخط فرضي است كه يكي از لبه داخلي چرخ سمت راست تراكتور و ديگري از نوك تيغه خيش آخر، موازي با محور طولي تراكتور رسم ميشوند.  افزايش عرض كل كار از مقدار ذكر شده تا حدود 5 سانتي متر مجاز است. اما كمتر شدن آن باعث دوباره كاري خواهد شد.
دو شرط حاكي از درستي كار گاوآهنهاي برگرداندار:
خط موازي با محور طولي تراكتور و مماس بر لبه داخلي چرخ عقب سمت راست تراكتور از انتهاي تيغه خيش اول بگذرد و يا حداكثر 5 سانتي متر با آن فاصله داشته باشد. خطوطي كه از نوك هرخيش موازي با محور طولي تراكتور رسم شوند از انتهاي خيش بعدي بگذرند.
با توجه به مطالب بالا عرض كار گاوآهنهاي برگرداندار چند خيش نسبتا ثابت است. زيرا تغيير عرض كار به بيشتر يا كمتر يكي از دو شرط بالا را نقض خواهد كرد. از اين رو بهتر است به جاي “تنظيم عرض كار” اصطلاح “تصصحيح عرض كار” بكار برده شود.  در گاوآهنهاي برگرداندار يك خيش تا حدودي ميتوان عرض كار را با تغيير زاويه عرضي تيغه كم يا زياد نمود.
تنظيم عمق كار
• تنظيم عمق‌كار گاوآهنهاي برگرداندار سوار، نيمه سوار وكشيدني متفاوت است.
• در گاوآهنهاي سوار مي‌توان با تغيير وضعيت نسبي خيشهاي جلويي و عقبي، تمايل به نفوذ در عمق و يا تمايل به خروج از خاك وتثبيت در عمق كار را ايجاد نمود.
• كوتاه و بلند كردن طول بازوي وسط مشروط به حفظ تراز طولي اين عمل را انجام خواهد داد.
• تغييرات بيشتر در عمق كار را ميتوان با تغيير وضعيت قرارگيري عمودي انتهاي بازوهاي پائيني هيدروليك تراكتور نسبت به زمين )با كوتاه و بلند كردن هر دو بازوي رابط چپ و راست( انجام داد.
• پس از تغييرات مذكور تراز طولي بايد دوباره برقرار گردد.
• در برخي از گاوآهنها امكان جابجايي عمودي ميله عرضي نسبت به قاب وجود دارد و در تنظيم عمق بكار مي‌رود.
• انواعي از گاوآهناي سوار داراي چرخي به نام “چرخ ميزان” يا “چرخ تثبيت عمق” هستند كه فقط براي جلوگيري از نفوذ دستگاه به عمق بيشتر از حد مورد نظر به كار ميرود.
• در گاوآهنهاي نيمه سوار عمق كار با تغيير وضعيت قرارگيري انتهاي بازوهاي پائيني هيدروليك نسبت به زمين و احتمالا تغيير وضعيت ارتباطي انتهاي جلويي قاب نسبت به مكانيسم اتصال، همراه با جابجايي عمودي چرخ و يا چرخهاي شيار تنظيم مي‌گردد.
• در گاوآهنهاي كشيدني سوراخهاي روي صفحه عمودي مالبند دستگاه تنظيم وضعيت اتصال عمودي آنرا ممكن ميسازد.
اگر وزن يك متر مكعب خاك حدود يك تن باشد.
با گاوآهني به عمق‌كار15سانتي متر چند كيلوگرم خاك در هكتار جابجا ميشود؟
براي شخم يك هكتار زمين بوسيله گاو آهني يك خيش با عرض كار 35 سانت، چه مسافتي پيموده ميشود.
اگر مقاومت مخصوص گاوآهن 60 كيلو گرم بر دسيمتر مربع باشد. مقاومت يك خيش با عرض كار40 سانتي متر در عمق كار 20 سانت چند كيلو گرم است؟
كاوآهنهاي بشقابي
از نظر تاثير بر خاك تا حدي شبيه گاوآهنهاي برگرداندار است.
با توجه به مقعر وگردان بودن بشقابها تا حدي خاك را برگردان مي‌كند.
بدليل گردش بشقابها و كاهش اصطكاك و برش مواد سطحي، عليرغم آنكه بطوركامل عمل برگردان را انجام نمي‌دهد و درموارد زيركاربرد دارد:
خاكهاي خشك وسفت كه گاوآهنهاي برگرداندار بسختي كار مي‌كند.
خاكهاي بسيار ساينده، ناهموار و ريشه دار كه موجب سايش، آسيب به گاو آهنهاي برگرداندار مي‌شود.
خاكهاي چسبنده كه موجب  چسبيدن خاك به گاوآهن مي‌شود.
خاكهاي كلش‌دار و ريشه‌دار كه موجب گرفتگي گاوآهنهاي برگرداندار است.
خاكهاي داراي لايه سخت ناشي از كار مداوم در عمق ثابت با انواع گاوآهنهاي برگرداندار.
براي شخم عميق تا حدود40سانتي متر(بوسيله انواع بسيار بزرگ آن(.
انواع گاوآهنهاي بشقابي
انواع گاوآهنهاي بشقابي از نظر ساختمان عبارتند از:
الف – استاندارد(معمولي)   ب – عمودي (يك راهه(
در ايران انواع اول بيشتر متداول و داراي كاربرد است.
از نظر نحوه كار: الف - يكطرفه   ب - دو طرفه
از نظر نحوه اتصال به تراكتور:  الف - سوار   ب - نيمه سوار    ج - كششي (كشيدني(
از نظر تعداد خيش: داراي انواع 1 تا 7 خيش هستند.
در كشور ما كار با انواع: يكطرفه سوار، دوطرفه سوار، دوطرفه نيمه سوار و دوطرفه كشيدني بيشتر متداول است.
مشخصات فني گاوآهنهاي بشقابي
عرض كار هر خيش 5/17 تا 30 سانتي متر.
قطر بشقابهاي متداول 60 تا 95 سانتي متر.
عمق كار حدود يك سوم قطر بشقاب است.
موقع كار :
سطح قاعده بشقابها نسبت به خط عمود بر كف شيار داراي زاويه‌اي حدود 15 تا 25 درجه مي‌باشد، كه به آن زاويه تمايل مي‌گويند.
سطح قاعده بشقابها نسبت به امتداد جهت پيشروي داراي زاويه‌اي حدود 42 تا 45 درجه است كه آنرا زاويه برش مي‌نامند.
مشخصات فني گاوآهنهاي بشقابي
عامل خاك‌ورز گاوآهنهاي بشقابي عبارتند از:
الف - خيشهاي بشقابي    ب - چرخ عقبي (براي حفظ تعادل جانبي).
قطعات يك خيش بشقابي عبارتند از:
بشقاب، تنه (مشتمل بر توپي، ياتاقانها و محفظه ياتاقانها)، ساقه و كمك برگردان (گل پاك كن).
بشقابها از فولاد گرما ديده پركربن ساخته مي‌شود تا به اندازه كافي در مقابل مقاومت كششي استقامت و در برابر سايش پر دوام باشد.
با افزايش قطر بشقابها عرض و عمق كار بيشتر مي‌شود و بقاياي گياهي را بهتر برش مي‌دهد.
از نظر لبه بشقابها به سه دسته تقسيم مي‌شوند:
لبه تيز شده از پشت - با انواع بيشتري از خاكها سازگارند، سنگ زني لبه آنها ساده تر و خود تيز شونده هستند.
لبه تيز شده از داخل - در خاكهاي سخت وخشك درگيري و قدرت نفوذ بيشتري دارند.
لبه بريده - در زمينهاي داراي بقاياي گ

نظرات شما عزیزان: